مصاحبه با سرکار خانم دکتر مریم عزیززاده- متخصّص پوست، مو و زیبایی در مورد سرطان های پوست و نحوه پیشگیری از آن

– همه کم و بیش اطلاع دارند که نور آفتاب بخصوص امواج ماءورابنفش آن عامل مهم ایجاد سرطان های پوست هستند. آیا بچه ها هم باید از نور آفتاب پرهیز کنند؟

بله، افرادی که در دوران کودکی به مدت طولانی در معرض آفتاب قرار گرفته باشند در دوران بزرگسالی خطر ابتلا به سرطان پوست و نوع بدخیم تر آن، در آنان بیشتر خواهد بود.

– از چه سنی توصیه می شود کرم ضدآفتاب برای کودکان استفاده کنیم؟

از ۶ ماهگی می توان برای کودکان از ضد آفتاب های مخصوص این سنین استفاده کرد. البته قبل از این سن هم باید با وسایل فیزیکی مثل کلاه و لباس های آستین بلند کودکان را از آفتاب محافظت کنیم.

– خیلی از پدر مادرها نگران هستند که اگر بچه ها را در معرض آفتاب قرار ندهند دچار کمبود ویتامین D خواهند شد حتی در بزرگسالان هم گاهاً این نگرانی دیده می شود. پاسخ شما چیست؟

بله، سوال خیلی خوبی است. مهمترین راه جذب ویتامین D پوست است که از طریق تابش اشعه ماءورابنفش در پوست ما ساخته می شود و منابع غذایی حاوی ویتامین D بسیار محدود است ولی به علت عوارض بالای اشعه ماءورابنفش، بهترین راه تأمین آن خوردن ویتامین D است که برای بزرگسالان در صورتیکه کمبود نداشته باشند ماهی یک عدد قرص ۰۰۰/۵۰ واحدی توصیه می گردد و برای کودکان بر اساس وزن طبق نظر متخصّصین اطفال توصیه می گردد. برای بزرگسالان که کمبود دارند هم بر اساس میزان کمبود روزهای بیشتری باید مصرف کنند زیر نظر پزشک. بعد از تصحیح، همان ماهی یک عدد قرص به عنوان پیشگیری از کمبود ویتامین D کافی است.

– سوال بعدی راجع به ضد آفتاب ها است. آیا تفاوتی بین اثر ضدآفتاب های رنگی و بدون رنگ وجود دارد؟

قدرت ضدآفتاب را spf آن مشخص می کند. برای کشور ما به طور معمول ضدآفتاب spf شماره ۳۰ کافی است. کمتر از آن توصیه نمی شود و بیشتر از آن هم تأثیر بیشتری ندارد.ضدافتاب ها بر اساس مواردی که دارند می توانند فیزیکی باشند یعنی روی پوست دیده شوند و پوشانندگی داشته باشند و یا شیمیائی باشند که جذب پوست می شوند و روی صورت دیده نمی شوند و البته بسیاری از کرم ها ضدآفتاب هر دو را دارند. به هرحال فرقی در لثردهی آن ها از لحاظ رنگی بودن و یا بی رنگ بودن وجود ندارد. آنچه اثر و قدرت ضدآفتاب را نشان می دهد همان spf است که روی کرم های ضدآفتاب ذکر شده است و این خواست بیمار است که نوع ضدآفتاب را از لحاظ رنگ آن انتخاب کند.

– چه ملاک های دیگری برای انتخاب ضدآفتاب باید در نظر بگیریم؟

چرب یا خشک بودن پوست افراد بسیار مهم است. افراد با پوست چرب و افرادیکه مستعد جوش هستند باید ضدآفتابهای فاقد چربی استفاده کنند.

– آیا بزرگسالان می توانند از ضدآفتابهای کودکان استفاده کنند؟

ضدآفتابهای مخصوص کودکان معمولا چرب هستند و معمولا از نوع فیزیکال هستند بنابراین بزرگسالانی می توانند از آن ها استفاده کنند که پوست خشک دارند و از سفیدی که کرم ضدآفتاب روی پوستشان ایجاد می کند احساس ناراحتی نکنند ولی کودکان قبل از بلوغ باید از ضدآفتاب های مخصوص خود استفاده کنند.

– خانم دکتر لطفاً در مورد مصرف صحیح ضدآفتاب توضیح دهید؟

اولاً تمام مناطق باز پوست باید با ضدآفتاب پوشیده شود پس فقط برای صورت نیست. ثانیاً مقدار مصرف بسته به سطح است مثلاً به طور متوسط برای صورت یک بند انگشت از کرم باید استفاده شود.

ثالثاً هر ۲ ساعت ضدآفتاب باید تجدید شود. بهترین حالت این است که کرم قبلی از روی صورت شسته شود، یکبار پوست خشک شود و دوباره کرم ضدآفتاب استفاده گردد. این مسئله باید تکرار شود تا زمانیکه در محیط های باز هستیم حتی اگر مستقیماً در معرض آفتاب نباشیم. ضمناً پوشش های فیزیکی مثل کلاه و دستکش هم بسیار مؤثر است.

البته خیلی وقت ها در شرایطی هستیم که امکان شستشوی ضدآفتاب را نداریم، در این موارد تمیز کردن پوست از تعریق و گرد و غبار با دستمال و استفاده مجدّد کافی است.

– خانم دکتر سوال دیگر این است که به جز نور آفتاب آیا عوامل خطرزای دیگری برای ایجاد سرطان های پوست وجود دارند؟

بله، داشتن پوستی که به آسانی در معرض آفتاب می سوزد، داشتن سابقه سرطان پوست و یا داشتن سابقه خانوادگی سرطان های پوست از عوامل خطرزای بدخیمی های پوست می باشند ضمناً مصرف داروهائی که ایمنی بدن را تضعیف می کنند مانند بیمارانی که داروهای پیوند کلیه مصرف می کنند احتمال بدخیمی های پوست را افزایش می دهد. در معرض اشعه X قرار گرفتن و یا در معرض مواد شیمیائی قرار گرفتن مثل کار کردن در معدن زغال سنگ، در معرض قیر، دوده و یا آرسینک و آسفالت نیز خطر ابتلا به بدخیمی های پوست را افزایش می دهند.تعداد زیاد خال های پوستی هم جزء عوامل خطرزاست.

دانلود فیل فصلنامه

– معمولاً سرطان های پوست در کدام قسمتهای بدن خود را نشان می دهند؟

اکثر قریب به اتفاق آنها در محدوده سر و گردن هستند و جائی که تماس مکرر و طولانی با نور آفتاب وجود داشته است.

– آیا سرطان های پوست از خال ها بلند می شوند؟

لزوماً نه، خال ها بطور کلی به دو دسته تقسیم می شوند: خال های مادرزادی که زمان تولد وجود دارند. که این خال های اکثراً خوش خیم هستند ولی اگر تغییراتی مانند برجستگی، ترشح، درد و خونریزی در آنها رخ دهد می تواند نشانه بدخیم شدن آن ها باشد و احتمال بدخیمی این خال ها با افزایش اندازه خال بیشتر می شود و بخصوص راجع به خال های بیش از cm20 پیگیری لازم است.

دسته دوم خال ها اکتسابی هستند که این ضایعات خوش خیم بوده و از دوران کودکی به تدریج ایجاد می گردند و در حوالی بلوغ اندازه یا تعداد آن ها بیشتر می شود. هر فردی به طور معمول ۲۰-۱۰ عدد خال اکتسابی ممکن است داشته باشد. اگر تغییری در هر یک از این ها ایجاد شود که به شکل تغییر در حاشیه خال، غیر قرینگی، عدم یکنواخت بودن رنگ خال و اندازه بیش از ۶ میلی متر باشد باید به بدخیم شدن آنها شک کرد و نمونه برداری جهت رد یا تائید بدخیمی انجام داد.

خال های اکتسابی معمولا بعد از ۳۵ سالگی ایجاد نمی شوند. بنابراین بسیاری از ضایعاتی شبیه خال که بعد از این سن ایجاد می شوند خال نیستند و این مسئله مهم است که این ضایعات جدی گرفته شود و برداشتن و نمونه برداری از این ضایعات هر چه سریعتر انجام شود. بنابراین بدخیمی های پوست ممکن است از خال ها بلند شوند و یا ضایعاتی باشند که خود بخود از پوست سالم قبلی بوجود آیند و ظاهراً شبیه خال هستند در حالی که از ابتدا اصلاً خال نبوده اند یا به شکل های دیگر مانند برجستگی های زمخت و پوسته دار خود را نشان می دهند که به تدریج زخمی می شوند و بهبود پیدا نمی کنند و مرتب رشد می کنند.

– ولی خیلی از مردم معتقدند که برداشتن خال باعث بدخیم شدن آن شده است. نظر شما چیست؟ و چه زمانی می توان خال را برداشت؟

برداشتن خال با جراحی و روشهای دیگر مانند لیزر کاملا علمی است و باعث بدخیم شدن ضایعه خوش خیم نمی شود.همان طور که خدمت شما گفتم بعضی ضایعات خصوصا آنهایی که بعد از ۳۵ سالگی ایجاد می شوند و شبیه به خال هستند نوعی بدخیمی پوست می باشند که با برداشتن آنها و فرستادن به آزمایشگاه پاتولوژی تشخیص قطعی می شود ولی بیماران تصور می کنند که چون ضایعه برداشته شده، بدخیم شده است در حالیکه فقط تشخیص قطعی شده است و حتی چه بسا در مراحل اولیه همان برداشتن ساده می تواند درمانی هم باشد. بنابراین برداشتن خال به عنوان زیبائی هیچ منعی ندارد و به عنوان یک قانون همیشه خال هایی که نیاز به جراحی دارند حتی آنهایی که علائم ندارند بعد از برداشتن جهت آزمایش به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده می شوند تا سلول ها زیر میکروسکوپ بررسی شده و نوع آن ها مشخص شوند.

– آیا ممکن است ضایعه ای که در معاینه شما خوش خیم یوده است در پاتولوژی جواب بدخیم گزارش شده باشد؟ و اگر چنین بوده، برای بیمار چه کاری انجام می دهید؟

بسیار نادر است ولی امکان دارد که ضایعه ای که در بالین خوش خیم است در پاتولوژی بدخیم گزارش شود که بسته به نوع بدخیمی رویکرد به آن متفاوت است ممکن است فقط لازم باشد که بیمار را تحت نظر بگیریم و هر ۶ ماه یکبار معاینه کنیم ممکن است یک مرحله دیگر جراحی وسیع تر نیاز باشد و یا احتیاج به رادیوتراپی و سایر درمان های پیچیده تر و بررسی های داخلی بیشتر باشد.