آناتومی لوزالمعده

لوزالمعده یک ضایعه گلابی شکل به طول ۱۰ تا ۱۵ سانتیمتر می باشد که در پشت معده ( بین معده و ستون فقرات ) قرار دارد  که از انتهای معده تا طحال امتداد دارد لوزالمعده انسولین و برخی هورمون ها را تولید می کند .این هورمون ها برای مصرف و ذخیره سازی انرژی ناشی از غذاها به بدن کمک می کند همچنین این عضو شیره لوزالمعده را تولید می کند که حاوی آنزیم هایی است که به هضم غذا کمک می کند .این عضو  از نظر آناتومیک به سه قسمت تقسیم می شود : سر، تنه ، دم. لوزالمعده تنها عضوی است که هم غدد درون ریز است و هم برون ریز یعنی برخی ترشحات را داخل خون می ریزد .برخی غدد برون ریز این عضو به هضم و جذب غذا کمک می کنند . در بیشتر موارد سرطان لوزالمعده در مجراهای هدایت کننده شیره های وابسته به لوزالمعده به وجود می آید . وقتی سرطان به خارج از لوزالمعده می رسد معمولا غدد لنفاوی را درگیر می کند که بدین معناست که غدد لنفاوی و بافت های اطراف شامل کبد و ریه به سلول های سرطانی آلوده شود .

شیوع سرطان پانکراس بدخیم

این نوع سرطان ۵ تا ۸ درصد در دنیا شیوع دارد . در دهه های اخیر به دلایل شناخته شده و ناشناخته شیوع آن در دنیا از جمله کشور ما زیاد شده است . مرگ و میر ناشی از این نوع سرطان نیز رو به افزایش رفته است . از آنجائیکه تشخیص این بیماری در مراحل پیشرفته می باشد مرگ و میر ناشی از این سرطان بسیار است . پس بهتر است با این بیماری آشا شوید قبل از اینکه پیشرفت کند .

علائم سرطان پانکراس بدخیم

از آنجائیکه این بیماری خاموش و مرموز می باشد علائم اولیه ای ندارد ولی با رشد سرطان ممکن است  . با توجه به عملکرد آن با بیماری های خوش خیم معده و صفرا علائم مشترکی دارد . شایع ترین علائم  :

• سوء هاضمه
• دل دردهای مبهم و قسمت فوقانی شکم یا پشت
• یرقان یا زردی پوست بدون سابقه و زمینه بیماری هایی مانند هپاتیت ( زمانی که به صفرا برسد )
• تغییر رنگ ادرار که ادرار پررنگ تر می شود و مدفوع بی رنگ می شود .
• احساس ضعف
• از دست دادن اشتها
• حالت تهوع و استفراغ
• کاهش وزن

این علائم همیشه به طور قطع نشان دهنده وجود سرطان لوزالمعده نیستند. عفونت و وجود بیماری های دیگر نیز می تواند عامل به وجود آمدن این علائم باشد . تنها پزشک می تواند تشخیص دهد که علت بروز این علائم چیست .

عوامل خطر سرطان پانکراس بدخیم

برخی از عوامل خطر این بیماری شناسایی شده اند از جمله :

• سن

احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده با افزایش سن بیشتر می شود . بیشتر موارد ابتلا به این سرطان در افراد بالای ۶۰ سال مشاهده شده است .

• مصرف سیگار

احتمال ابتلا به این بیماری در افراد سیگاری دو تا سه برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری می باشد .

• دیابت

این سرطان بیشتر در افرادی رخ می دهد که دیابت دارند .

• جنسیت

احتمال ابتلا به این سرطان در مردان بیشتر از زنان است .

• نژاد

طبق گزارشات این بیماری بیشتر در افراد سیاه پوست بیشتر از افراد سفید پوست است .

• سابقه خانوادگی

در صورتی که سابقه این بیماری در افراد خانواده وجود داشته باشد احتمال ابتلا به سرطان پانکراس ۳ برابر بیشتر از سایرین است .

• سابقه ابتلا به سرطان تخمدان
• التهاب لوزالمعده
• قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی خاص

تشخیص سرطان پانکراس بدخیم

در صورتی که بیمار علائمی از احتمال ابتلا به این سرطان را داشته باشد ، پزشک درباره سوابق پزشکی او سوالاتی را مطرح می کند یا از چند روش ذیل استفاده می کند :

• معاینه فیزیکی

پزشک پوست و چشم ها را از لحاظ وجود علائم یرقان یا زردی معاینه می کند . همچنین به وسیله لمس کردن ناحیه شکم وجود هرگونه تغییر در نواحی لوزالمعده ، کبد و کیسه صفرا را بررسی خواهد کرد . همچنین احتمال وجود تجمع آب در شکم ارزیابی می شود .

• تست های آزمایشگاهی

ممکن است پزشک نمونه هایی از خون ، ادرار و مدفوع را از لحاظ وجود بیلی روبین ناشی از تجزیه هموگلوبین و مواد دیگر بررسی کند . بیلی روبین ماده ایست که از کبد به کیسه صفرا و به روده ها منتقل می شود . وجود انسداد در مجاری باعث می شود سطح این ماده در خون ، ادرار و مدفوع خیلی بیشتر از حد عادی شود .

• سی تی اسکن
• سونوگرافی
• بررسی آندوسکوپیک مجاری ادراری و صفراوی
• تصویربرداری مجاری صفراوی از طریق پوست
• بیوبسی یا نمونه برداری

درمان سرطان پانکراس بدخیم

گزینه های درمانی مختلفی برای این بیماران وجود دارد . با توجه به نوع و درجه سرطان می توان از روش های جراحی ، پرتو درمانی یا شیمی درمانی استفاده کرد . برای برخی از بیماران ترکیب این روش ها استفاده می شود .ممکن است پس از جراحی سطح هورمون ها یا آنزیم های وابسته به بیماران کمتر از حد لازم باشد . این احتمال وجود دارد که افرادی که به میزان کافی انسولین نداشته باشند به دیابت مبتلا شوند. پزشک می تواند انسولین و دیگر هورمون ها را برای بیمار تجویز کند .

منبع:
مرکز سرطان ایران